Wat is macht?
De definitie die we aan het begrip macht geven, bepaalt hoe we het zullen gebruiken.
Romano Guardini, een filosoof met Italiaanse wortels maar opgegroeid in Duitsland, beleefde de nazi-periode tussen 1930 en 1945 als een kritische stem die door het regime tot zwijgen werd gebracht. Net als Dietrich Bonhoeffer, die uiteindelijk door het regime werd vermoord, was hij zeer bezorgd over het feit dat zoveel mensen in hun geliefde land de politieke leiders volgden met minimale reflectie over de destructieve waarden en praktijken van de nazi’s. Tijdens de processen van Neurenberg, waar veel oorlogsmisdadigers terechtstonden, was Guardini geschokt door de manier waarop de meesten van hen geen enkele verantwoordelijkheid namen voor hun oorlogsmisdaden. De reden waarom zij hun eigen verantwoordelijkheid niet zagen, was een zeer duidelijke en misleidende definitie van macht.
In wezen zagen zij hun eigen handelingen en beslissingen als de natuurlijke stroom van de geschiedenis: bijna als een innerlijke roeping om deze geschiedenis te vervullen. Zij ervoeren dat zij daartoe voorbestemd.
Dus, bij het vermoorden van miljoenen onschuldige mensen, konden ze niet zien dat het ook hun persoonlijke verantwoordelijkheid was.
Ze waren in staat hun persoonlijke verantwoordelijkheid los te koppelen van hun beslissingen en daden. Dit was niet alleen een Duits probleem. Ook mensen als Stalin, Mao Tse Tung, Idi Anin, Mussolini en andere dictators voelden zich niet verantwoordelijk voor het vermoorden van miljoenen mensen.
Als dit onze definitie van macht zou zijn: “Ik ben slechts een instrument van de geschiedenis, waar de sterkste overleeft”, kan iedereen macht gebruiken en misbruiken zoals hij of zij wil. En dat doen zonder zich verantwoordelijk te voelen voor alle vernietiging die ze om zich heen veroorzaken.
Een vergelijkbaar vernietigend concept over het onderwerp macht is de volgende zin, geschreven door Lord Acton in 1887: “Macht corrumpeert en absolute macht corrumpeert absoluut. Grote mannen zijn bijna altijd slechte mannen.” Als we dit geloven, dan verklaren we dat elk gebruik van macht altijd de persoon die de macht hanteert zal corrumperen. En nogmaals: degene die de macht gebruikt is niet verantwoordelijk voor de gevolgen van zijn omgang met die macht. Hij zal altijd denken: de mensen hebben mij macht gegeven, maar ik ben slechts het instrument dat deze macht gebruikt. En tegelijkertijd corrumpeert deze macht mij. Verwijt mij dus niet dat ik de macht misbruik, want het is niet mijn verantwoordelijkheid om het goed te doen. Eigenlijk ben ik veroordeeld tot corruptie door het gebruik ervan.
We zien dus dat het cruciaal is om macht goed te definiëren, om eindeloos machtsmisbruik te voorkomen. Toen hij dit dilemma in 1945 zag, schreef Romano Guardini zijn beroemde boek “macht”, waarin hij een definitie van macht geeft die de deuren opent voor een volwassen en constructieve manier om met macht om te gaan. Zijn definitie is zeer eenvoudig, maar heeft gevolgen op hoog niveau: “macht is de bevoegdheid, de mogelijkheid en de wil om een beslissing te nemen” (Romano Guardini). Uit deze definitie vloeien minstens 6 filosofische en ethische consequenties voort.
In deze nieuwe blogserie neem ik je graag mee op reis om het fenomeen ‘Macht’ te ontdekken. En meer nog: ik nodig je uit macht in zijn positieve vorm te gaan oppakken en inzetten om er fantastische dingen mee te doen.
De eerste blogs gebruiken we om een helder beeld van macht te creëren. Daarna zal elke blog een praktische vertaalslag leveren naar jouw persoonlijke manier van leidinggeven.
Beginnen we met consequentie nummer 1:
1. Macht is universeel en we gebruiken het allemaal voortdurend.
Als ik dit boek schrijf, neem ik een besluit daartoe, en gebruik ik mijn wil als persoon. Dat maakt mij verantwoordelijk voor alles wat ik schrijf. Een leeuw heeft geen macht. Hij heeft kracht. Maar hij wordt niet gedreven door een vrije wil, maar door zijn instincten. Dus als hij een antilope ziet, zal hij erop jagen, hem doden en opeten. Maar daarbij is de leeuw geen moordenaar die verantwoordelijk is voor de dood van de antilope. Hij volgt gewoon zijn instinct. Daarom is macht een begrip dat alleen mensen gebruiken of misbruiken. Dieren hebben geen macht. En wij als mensen gaan elke dag van ons leven met die macht om. Als een klein meisje een ijsje wil, schreeuwt ze net zo lang tegen haar ouders tot ze toegeven en een ijsje voor haar kopen. Dit kleine meisje oefent heel effectief macht uit op haar ouders.
Nog fundamenteler: elke handeling in het leven is het gevolg van een beslissing van een persoon, en dus een daad van macht. Als ik een boek lees, oefen ik macht uit over de waarheid die ik tot me neem. Als ik van mijn vrouw houd, neem ik het besluit dat te doen, en daarin gebruik ik de macht om lief te hebben of niet lief te hebben. Macht is dus universeel, is menselijk en essentieel voor de kern van de mens: het nemen van beslissingen met onze eigen wil.
Spannend? Ik vind van wel. Vanaf nu vind je elke twee weken een nieuwe blog in deze serie.
Wil je direct op de hoogte blijven van elke publicatie die we dit jaar gaan uitbrengen rondom het thema “macht en leidinggeven”, klik dan hier, laat je mailadres achter en wij als xpand Nederland gaan je dan elke twee maanden een inspiratie-news sturen met actuele thema’s, boekbesprekingen en links naar interessante tools op het gebied van leiderschap.
Hartelijke groet,
Paul Donders
Kun je een liefdesrelatie eigenlijk wel bouwen, of moet zoiets ontstaan? En als er dan zoiets als liefde is, hoe houd je dat dan duurzaam en ook nog een beetje leuk? En hoe voorkom je dat je jezelf verliest in een relatie?
Aan de hand van de verschillende levensfasen (en bijbehorende crisissen) van Romano Guardini gaan we kijken waar jij nu staat in je ontwikkeling in je leven en specifiek in je werk. In welke levensfase ben je? Welke uitdagingen zijn er in je huidige en de navolgende levensfase en hoe hebben die hun invloed op je loopbaan/roeping? Een informatieve en praktisch workshop waar we theorie koppelen aan jouw eigen praktijk.
De Bijbel laat steeds weer zien dat we andere gelovigen nodig hebben. Er zit kracht in samen. Samen een ritme vinden met focus op God, de Bijbel en elkaar.
Ieder mens is uniek geschapen en daarom zullen we de ander nooit helemaal begrijpen. Het kan de basis worden van onenigheid of conflict. En nu het leven zich afspeelt achter het computerscherm is dat nog meer aan de orde. Herken je het? In de virtuele room kan het soms wat ‘ijzig voelen’. Je tuurt op je scherm en vraagt je af: ‘wat bedoelt de ander?’ Je probeert het gezicht te lezen, maar iedereen praat weer door op de inhoud. En, je voelt het onderhuidse conflict opborrelen. Hoe kun je virtueel toch komen bij die gevoelslaag? Zodat irritaties zich niet opstapelen naar conflicten? We oefenen in deze workshop met de gespreksinterventies, de Pyramide van communicatie’. We gaan ontdekken dat een gesprek meerdere lagen kent. Online krijgt dat meer betekenis. In hoeverre ben je in de gelegenheid om te doorgronden wat er bij de ander echt speelt.
Soms is het een uitdaging om God aan het werk te zien in deze wereld of in ons werk. Soms moeten we gewoon vertrouwen dat Hij er is, verstopt in het volle zicht, aan het werk zoals gist ongemerkt haar werk doet. In deze workshop doen we een oefening in aandacht. Kies een hardcopy krantenartikel dat je raakt, of print een pagina uit een beleidsdocument van je werk en houd een zwarte stift bij de hand! Door onnodige woorden weg te strepen leg je een gebed bloot. Een gebed dat al die tijd verstopt zat in het artikel.
Volle bak een betekenisvol leven leiden én leven vanuit rust. Kan dat samengaan? We geloven dat Jezus ons uitnodigt Hem te volgen in een leven vanuit rust. En dat is vandaag de dag Goed Nieuws! Door zijn principes van rust toe te passen ontstaat er meer ruimte voor verbondenheid met God en anderen. Zo maak je vanuit vrede, focus en gezonde ritmes verschil op de plek waar je bent. Verlang jij hiernaar? Dan is deze workshop een goed idee! We gaan met je nadenken hoe dat eruit kan zien in jouw leven. En geven je een klein voorproefje waarom ritmes, rust en af en toe even stil staan alle verschil kunnen maken.
Druk zijn is in de mode en een van de dingen waar we (soms onbewust) erg druk mee kunnen zijn is technologie. Social media, Netflix, YouTube, nieuwssites, online shoppen etc. etc. Ons brein is gewend aan afleiding en wij doen er graag aan mee. Apps op je telefoon die je vanuit gewoonte opent en bekijkt, niet omdat je er bewust voor kiest, maar omdat je even niets anders te doen hebben. Hoewel veel technologieën ons leven makkelijker maken, slibt ons leven ongemerkt ook dicht met allerlei externe prikkels. Wil jij opnieuw kiezen welke plek technologie krijgt in je leven? Dan is deze workshop iets voor jou! We bekijken de invloed van technologie op onze hersenen. We bespreken onze ontwikkelde gewoontes en we kijken hoe dit alles ons leven als volgeling van Jezus raakt.
Nadenken over zingeving in je werk is geen luxeprobleem. Maar misschien kijk je in de verkeerde richting bij het zoeken naar zin. Ik help je deze workshop om een zingevingsfundament te zoeken dat dieper gaat dan de wisselende dagkoersen van waardering of maatschappelijke urgentie. Ik daag je uit om bestaande overtuigingen over jezelf, God en de plek van werk in deze wereld tegen het licht te houden. Ik deel persoonlijke voorbeelden, geef inzichten mee uit mooie boeken en stel scherpe reflectievragen. Ik hoop dat deze workshop je helpt om met meer vreugde, aandacht en ontspanning je dagelijks werk te doen.
Lang na-tafelen, altijd actie, volop rust, een creatieve chaos… Wat is kenmerkend voor jouw gezin? En welke verwachtingen en hoop heb je voor jouw gezin? Deze 45 minuten duiken we met elkaar in de kracht van bezinning op ons gezin. We kijken welke invloed gezinscultuur op ons heeft en bespreken concrete handvaten voor het bouwen aan onze gezinscultuur. Of jouw gezin nu uit 1,2,3 of 30 personen bestaat, deze workshop helpt je te bouwen aan, en te genieten van, jouw thuis.
Ambitie heeft in onze samenleving een heel positieve klank. Maar is ambitie eigenlijk wel zo gezond? Eeuwenlang werd ambitie gezien als iets negatiefs en Van Dale definieert het nog altijd als “eerzucht”. In deze workshop onderzoek je jouw ambitie. Het “gif” proberen we er uit te halen. We maken samen de beweging van impact naar inbreng, van grenzeloosheid naar grip, van jaloezie naar dankbaarheid en van carrière naar commitment. Gaandeweg ontdek je bovendien iets van de relevantie van het evangelie voor vandaag de dag.
Veerkracht is de vaardigheid en capaciteit om op een zinvolle, constructieve manier om te kunnen gaan met allerlei veroorzakers van stress. Zoals veranderingen, een crisis, teleurstellingen of kritiek. Iedereen beschikt over veerkracht. Veerkracht is geen statisch gegeven maar iets waarin je kan groeien. In deze workshop behandelen we drie competenties die bijdragen aan je veerkracht: het narratief (je verhaal), discipline en relationele vaardigheid. Na deze workshop weet je wat veerkracht precies is, hoe je kan bouwen aan veerkracht en word je uitgedaagd om daar direct mee te starten!