Egocentrisme

We beginnen ook deze blog weer met de vijf elementen van de destructieve wortel egocentrisme.

Eenzijdige gesprekken

  • Ik onderbreek anderen om mijn verhaal te vertellen
  • Ik ben niet geïnteresseerd in je leven of je verhaal.
  • Ik heb het gevoel dat mijn verhaal het meest relevante is in deze situatie.

Het ontbreekt consequent aan perspectief voor anderen

  • Ik mis empathie en heb moeite me in anderen te verplaatsen.
  • Ik weiger om iemand anders zijn kant van een meningsverschil te zien.
  • Het kan me eigenlijk niet schelen wat andere mensen denken

Onnadenkend zijn

  • Ik doe alles op mijn eigen voorwaarden, zonder rekening te houden met de behoeften of wensen van anderen.
  • Ik hou geen rekening met iemands voorkeur, behalve die van mijzelf.
  • Als mensen mij tijd, energie en aandacht geven, geef ik dat niet aan hen terug.

Controlerend zijn

  • Ik ben controlerend of zelfs star, omdat ik wil dat de dingen precies gaan zoals ik wil.
  • Dingen moeten op een bepaalde manier gedaan worden, omdat ze het beste bij mij en mijn normen passen.
  • Mijn agenda is duidelijk belangrijker dan die van andere mensen om me heen. Daarom moeten mensen zich aanpassen aan mijn planning.

Niet in staat om feedback te ontvangen of erop te reageren

  • Als je me feedback geeft over ik-gerichtheid, zal ik je snel uitleggen dat je het mis hebt…
  • Ik neem geen verantwoordelijkheid voor mijn gedrag
  • Ik zie de gevolgen van mijn acties niet zo ernstig als jij.

Opmerking: het is vaak goed om af en toe aan zelfzorg te doen en prioriteit te geven aan je eigen behoeften. Dat is iets anders dan eenzijdig op jezelf gericht zijn en het perspectief van anderen niet kunnen zien.

Hoe corrumpeert egocentrisme de macht?

Zelfgerichtheid, egocentrisme of bot egoïsme, is een diep verlangen om mezelf in het middelpunt van alles te plaatsen. Het leven draait om mij! Hoe ik gedij, hoe ik meer krijg. Meer geluk, meer aandacht, meer voldoening, meer plezier, meer succes, meer geld; meer macht om te krijgen wat ik wil. Zelfgerichtheid zou je bijna kunnen vertalen in: hebzucht!

Laten we dus in de wereld van de hebzucht duiken, hoe die zich ontwikkelt en mensen vernietigt. Hebzucht ontwikkelt zich in het hart van de egocentrische mens, die gelooft dat hij of zij het recht heeft om meer te krijgen! En deze verwachting dat ik het recht heb om meer te krijgen, zal vervolgens mijn macht aanwakkeren, om mijn macht te gebruiken om in de eerste plaats mezelf te verrijken, zelfs als dat ten koste gaat van alle mensen om me heen. Een leider die gedreven wordt door de zucht naar meer, wordt de slaaf van deze drang, en zal iedereen om zich heen gebruiken om zijn eigen verlangens te vervullen.

Heiko Ernst geeft een geweldig eerste inzicht: “Hebzucht is de liefde voor de daad van het grijpen en verzamelen. Het gaat om de pure lust tot het vergaren van geld, rijkdom, aanzien, status en successymbolen. Corruptie, in de oorspronkelijke betekenis van het woord, is het verbreken van contracten en karakters onder invloed van geld. Het streven naar rijkdom corrumpeert de moraal. Het vooruitzicht van verrijking verblindt iemand geleidelijk aan voor regels en conventies. Corruptie is een sluipend gif dat het morele oordeel aantast en mensen ongevoelig maakt voor berouw”.

Spinoza (1632-1677) de filosoof en schrijver die in Amsterdam leefde, legde dit proces als volgt uit:

“Hebzucht neemt bezit van ons, zozeer zelfs dat, een gierigaard zijn schatten in zee zou kunnen gooien om gered te worden, hij toch een gierigaard zou blijven!”

Zelfgerichtheid is dus een diepe wortel die niet alleen onze kracht, maar ook ons bewustzijn en karakter corrumpeert. Henry Fairlie beschreef het als volgt:

“Als hebzuchtige mensen zijn we uiteindelijk alleen wat we hebben! We definiëren onszelf door onze eigen waarde en die van andere mensen in de eerste plaats te bepalen in termen van bezit. Door dit te doen, zijn we bezig met een geleidelijke zelfontbinding als persoon!”

Egocentrisme en hebzucht leiden uiteindelijk tot de zelfvernietiging van degenen die eraan verslaafd zijn.

Nu denk je misschien: dat is zo waar voor alle slechte mensen die ik ken en voortdurend zie in de politiek, het bedrijfsleven en eigenlijk op alle terreinen van de samenleving. Maar ik niet! Ik dien echt mijn organisatie, mijn familie, mijn mensen. Ik geef zelfs mijn kostbare tijd, energie en aandacht aan iedereen om me heen! Nou, dat klinkt geweldig. En ik geloof je als je dat zelf ook gelooft.

De meeste leiders die ik tegenkom zijn eigenlijk overtuigd van hun eigen missie in het leven en voelen zich meer het slachtoffer van deze gekke wereld dan dat ze het gevoel hebben dat ze een gekke en ongezonde wereld creëren. En dat is helemaal OK. Ik ben net zo, ik doe mijn best. Ik voel me geroepen om goed te leiden. En ik probeer weg te blijven van al die lelijke verslavingen. Maar tegelijkertijd ben ik gewoon een normaal mens, en ik heb een levenslange steun van andere mensen nodig die me laten zien waar ik op het randje zit van een verslaving aan egocentrisme, zelfgerichtheid of hebzucht.

En de elementen van egocentrisme

  • Eenzijdige gesprekken
  • Gebrek aan perspectief voor anderen
  • Onnadenkend zijn
  • Controlerend gedrag
  • Onvermogen om feedback te ontvangen of erop te reageren

zijn grote rode vlaggen die ik regelmatig moet evalueren, om te voorkomen dat ik blind word voor mijn eigen hebzucht.

Uit deze destructieve wortel groeit nog iets anders: minachting voor de behoeften van anderen en het arrogant veroordelen van anderen om wie ze zijn of wat ze doen of laten. Heiko Ernst beschrijft deze houding op zeer inzichtelijke wijze:

“We voelen dat we een hoge prijs betalen voor het streven naar meer. Hebzucht maakt ons niet alleen meer uitgeput, ongeduldig en ontevreden. Het verblindt ons ook voor de zwakkeren, de minder bedeelden en de minder bekwamen. De lelijke kant van hebzucht omvat ook de toenemende verharding tegenover de verliezers, de uitgestotenen, de have-nots: we zijn niet langer bereid voor hen te zorgen, hen te steunen of hen te integreren.”

Om deze uitdaging aan te gaan van ‘Niet verslaafd raken aan egocentrisme en hebzucht’ nodigen Julie Battilana (professor aan de Harvard Business School) en Tiziana Casciaro (professor aan de universiteit van Toronto) ons uit om de tegenovergestelde geest van egocentrisme te kweken: Empathie.

Empathie is het vermogen om emoties van anderen aan te voelen, gekoppeld aan het vermogen om zich voor te stellen wat iemand anders denkt of voelt.

“We hebben empathie nog nooit zo hard nodig gehad als nu. In onze turbulente wereld waarin mensen gemakkelijk verdeeld zijn, hebben we leiders nodig die empathie beoefenen en zich inzetten om de perspectieven van de mensen om hen heen te begrijpen” (Brené Brown).
“Empathie gaat de zelfabsorptie tegen die macht met zich meebrengt” (Julie Battilana)

Waar zou je kunnen starten om empathie als deugd te trainen en te verankeren in je karakter:

  1. Ontwikkel begrip voor anderen door met mensen om te gaan die in een heel andere wereld leven als jijzelf
  2. Train jezelf actief te luisteren, door uitstekende vragen te stellen
  3. Bouw een cultuur van waardering om je heen door elke dag meerdere collega’s te waarderen voor wat zij inbrengen en voor wie ze zijn.

Elke twee weken publiceren we een nieuwe blog in deze serie.

Wil je direct op de hoogte blijven van elke inspiratie die we dit jaar gaan uitbrengen rondom het thema “macht en leiding geven”, klik dan hier, laat je mailadres achter en wij als xpand Nederland gaan je dan elke twee maanden een leiderschap inspiratie sturen met actuele thema’s, boekbesprekingen en links naar interessante tools op het gebied van leiderschap.

Hartelijke groet,

Paul Donders

2023-09-12T14:12:13+02:00
Go to Top