Deel 2 – Leiderschap in de 4 fasen van de crisis

Sinds de wereld in de greep is van de Covid-19-crisis zijn we ons er allemaal van bewust dat we in een VUCA-wereld leven: onvoorspelbaar, onzeker, complex en dubbelzinnig. We weten dit in theorie al 5 jaar, maar nu heeft het ons echt geraakt.

De schok van het eerste begin is al geweken, maar de vraag is nu hoe wij als bedrijven, organisaties en naties met deze nieuwe realiteit omgaan. En hoe geven we leiding in de vier fases van de crisis. In deze nieuwsbrief wil ik de rol van de leiders in alle vier de fases benadrukken.

In mijn eerste publicatie van 28 april heb ik een overzicht gegeven van de 4 fasen:

  1. Overleven 
  2. Aanpassen
  3. Herstellen
  4. Transformeren

Nu wil ik de rol van de leiders in alle vier de fasen benadrukken.

1. Overleven

Wanneer de hele organisatie in de vecht-, vlucht- of verstar-modus zit, is er behoefte aan empathisch en robuust leiderschap.

  • Empatisch leiderschap

Elke crisis brengt mensen in een rouwproces. Dat begint met de schok van het verlies. Dan worden de mensen boos: wie heeft er schuld? Waarom gebeurt dit met ons? Dan komt de depressie. Hoe kunnen we dit ooit overleven en waarom is dit zo hopeloos? En uiteindelijk begint in het rouwproces het herstel in het systeem te groeien. Een schoolhoofd, verantwoordelijk voor 100 leerkrachten en 1200 leerlingen, schreef gedurende de eerste 4 weken van de crisis elke dag van de week een e-mail naar alle leerkrachten. Deze e-mails bevatten persoonlijke aantekeningen, aanmoedigingen, updates over de situatie en kleine hulpmiddelen hoe je in deze overlevingsmodus met je werk en privéleven omgaat. Mensen hebben behoefte aan empathie, willen gehoord en gezien worden en geaccepteerd in hun pijn en angsten.

  • Robuust leiderschap

In de overlevingsfase hebben mensen behoefte aan een dagelijks ritme van gezond leven en werkgewoontes. Zo blijven ze gezond, maar voelen ze ook de voldoening van de dagelijkse (ook als die klein is) productiviteit. Geef uw mensen en personeel kleine hulpmiddelen om weer grip te krijgen op hun dagelijkse privé- en beroepsleven.

2. Aanpassen

Als de schok van de crisis in de eerste weken voorbij is, is alles anders dan voorheen. Wat normaal was, komt in deze vorm niet terug. Nu is het de taak van de leiders en alle professionals om het leven weer op te pakken, zich aan te passen aan de nieuwe realiteit en nieuwe oplossingen te ontwikkelen om hiermee om te gaan.

  • Adaptief leiderschap

U als leider, maar ook alle professionals in uw team, moeten groeien in een Adaptief Quotiënt (AQ). Hoe kunt u uw unieke vaardigheden en sterke punten gebruiken en vertalen naar de tools die u nodig heeft in deze nieuwe wereld? Transformeer uw producten en diensten zodanig dat ze een echte toegevoegde waarde hebben voor uw klanten die ook door dezelfde crisis worden getroffen.

  • Veerkrachtig leiderschap

Train uzelf en uw team op alle gebieden van veerkracht. Bestel het veerkrachtpakket, doe de veerkrachtscan en begin met het bewust trainen van veerkracht omdat jij en je team nu gereed zijn voor de marathon. Het omgaan met de nieuwe realiteit vereist mensen die bereid zijn om deze realiteit onder ogen te zien, een standpunt in te nemen, probleemoplossende competenties te ontwikkelen en deze vastberaden op te bouwen.

  • Communicatief leiderschap

In deze fase heeft iedereen behoefte aan regelmatige informatie en hoopvolle communicatie. Zet uw dagelijkse en wekelijkse communicatie op voor de hele organisatie. U kunt gebruik maken van uw WhatsApp groepen, mailverbindingen of zelfs videoboodschappen. Wees u ervan bewust dat al uw communicatie is:

  • Eerlijk (vanuit je hart)
  • Persoonlijk
  • Informatief en van toegevoegde waarde
  • Hoopvol

3. Herstellen

De uitdaging is nu om de schok van de crisis en de eerste fases van het omgaan met de crisis achter ons te laten en uw hele organisatie en alle professionals in uw team opnieuw te positioneren om weer te groeien.

Nu is het tijd om opnieuw op te bouwen, met nieuwe energie en nieuwe competenties. Als leider moet je in twee fases tegelijk zijn. Om te overleven moet je naast je overlevende team zwemmen. Maar tegelijkertijd moet je de reddingsboot van de overlevingsfase vinden, en die fase voor iedereen voorbereiden. In de overlevingsfase moet je je team trainen om deze fase het hoofd te bieden, maar ook beginnen met de bouw van het schip, de zogenaamde herstelfase. En zelfs in de restauratiefase, waar u nu binnenkomt, moet u zich richten op de wederopbouw van uw organisatie en zich tegelijkertijd voorbereiden op de transformatie.

  • Architectonisch leiderschap

Nu moet je veerkracht inbouwen in de hele organisatie. Herbouw effectieve structuren, systemen, vergaderingen. Bouw uw huis weer op de fundamenten van uw kerntaak, kerncompetenties en vernieuwde producten en diensten. Ontwerp een flexibele en relatief eenvoudige structuur om in de nieuwe wereld te kunnen werken.

  • Missie gedreven leiderschap

Herpositioneer je missie om relevant te zijn in deze nieuwe wereld. En definieer opnieuw je DNA, je waarden en je cultuur, zodat je gezond en gedisciplineerd kunt groeien en je organisatie weer kunt opbouwen. Elk lid van uw team moet geïnspireerd worden door uw gezamenlijke missie, om zelf de missie te kunnen sturen.

  • Klantgericht leiderschap

Middelmatigheid wordt nu niet geaccepteerd! Elke professional in uw organisatie moet gericht zijn op het leveren van top klantenservice bij elke stap van het klanttraject. Het is niet genoeg om klanttevredenheid te leveren. U zult moeten groeien tot klant inspiratie. En dat gaat meer over dienen dan over verkopen! Als leider moet u in de voorhoede staan van het werken met en voor uw klanten. Goed voorbeeld inspireert om te volgen.

  • Coachend leiderschap

Train leiders in leiderschap op het volgende niveau, om te groeien in hun volle potentieel. Ze bouwen samen met jou de organisatie op zodat ze jouw (wekelijkse) één op één support en luisterend hart nodig hebben, maar ook jouw royaal gegeven vertrouwen. Zoek, selecteer en coach die teamleden die je vernieuwde missie en cultuur zullen belichamen.

4. Transformatie

Het is niet voldoende om uw organisatie weer op het niveau van voor de crisis te brengen. Uw klanten hebben nieuwe vragen, wensen en uitdagingen. En de essentie van een VUCA-wereld is dat we in een wereld leven waarin we met meerdere crises moeten omgaan in een voortdurend veranderende wereld. Voor de meeste professionals in uw team is dit geen aantrekkelijk perspectief. Zij bevinden zich graag in de herstelfase na het overleven en het verwerken van de crisis. En hier ligt de grootste uitdaging. Veel organisaties, bedrijven, steden en landen hebben niet genoeg basisenergie om na de herstelfase te groeien. Als de volgende crisis komt, zullen ze weer diep duiken en alleen maar proberen te overleven.

Daarom moet u de eerste drie fases goed gebruiken. Dan groei je in energie en kun je ook groeien naar fase 4: transformatie. Nu komen we bij de volgende leiderschapskwaliteiten die je nodig hebt om te groeien naar die transformatie.

  • Visionair leiderschap

Wanneer ooievaars van Noord-Europa naar het zuiden van Afrika vliegen, maken ze een stop op de rots van Gibraltar. Daar voeden ze zich en zweven dan op de hete winden tot een hoogte van 5000 meter voordat ze aan hun 9000 km lange reis door heel Afrika beginnen. Ze gebruiken niet de kracht van hun vleugels maar de strategische intelligentie om te zweven op opstijgende warme winden, helemaal van Europa naar Zuid-Afrika. De meesten van hen overleven de hele reis. Als leider moet je hoogte bepalen en beginnen te dromen over je “nieuwe land” waar je je organisatie naar toe zal leiden. En vraag jezelf af hoe je waardigheid en bestemming kunt brengen aan je klanten en de samenleving om je heen. Ontdek de vragen, uitdagingen en kansen van morgen, zodat u uw organisatie kunt transformeren om klaar te zijn voor het leiderschap in de nieuwe wereld.

  • Design Thinking Leiderschap

Nu is het tijd om samen te werken met andere strategische denkers en alle fases van het ontwerpproces te doorlopen:

  • Inspiratie en empathisch brainstormen
  • Ideeën en het bouwen en testen van prototypes
  • Implementatie en engineering, bouw en marketing van nieuwe producten
  • Cultureel leiderschap

“Cultuur heeft een krachtig effect. Dus je moet het vormgeven, het diep in de geest van de mensen plaatsen, en weten dat je het moet repareren als het fout gaat” – Ben Horowitz

Nu is het de tijd om uw geheroriënteerde missie en uw herontworpen cultuur en DNA diepgaand te verankeren in al uw teamleden en belanghebbenden van uw bedrijf, organisatie, stad of land. Deze transformatiefase is de kans om een gezonde identiteit in uw organisatie te laten groeien. “De waarden van de leiders zijn de facto de waarde canon van uw organisatie! “- Prof. H. Hemel

Dus cultureel leiderschap wordt beleefd en veiliggesteld op alle niveaus van leiderschap. Neem de tijd om de juiste cultuur te ontwerpen, te groeien en te installeren voor de volgende fase.

Waar moet je beginnen? Enkele vragen:

  1. Waar is uw organisatie in deze fasen? En wat moet de focus zijn voor de komende twee maanden?
  2. Hoe kunt u samen met de juiste leiders en professionals het beste uit deze fase halen?
  3. Hoe kunt u de veerkracht in de hele organisatie en het persoonlijke leven van al uw collega’s en uzelf herstellen?
  4. Waar zijn uw klanten in deze 4 fasen, en hoe kunt u hen ondersteunen om te groeien door hun eigen fase?
  5. Hoe kunnen jij en je team jezelf en de organisatie voorbereiden op de volgende fase?